İrtifak Hakkı Nedir ?
İrtifak hakkı nedir sorusu; 3 başlıktan oluşur. Bu yazımızda sıkça sorulan irtifak hakkı nedir sorusunu yanıtlıyoruz.
Düzenleyen : Tugay TOPÇU / Yeniemlak.com
İrtifak hakkı; bir taşınmaz üzerinde kullanım veya mülkiyete özgü bazı hakların kullanılmasından kaçınmayı gerektiren ve diğer bir taşınmaz veya kişi yararına ayni hak olarak adlandırılıan hakların tümünü kapsar. Uygulama aşamasında 'kullanma hakları' olarak da adı geçebilir.
OLUMLU İRTİFAK HAKKI - OLUMSUZ İRTİFAK HAKKI
İrtifak hakkı sınırlı bir ayni haktır. Hak sahibine gayrimenkulü üzerinde kullanma veya yararlanma yetkisi sağlayan bir hak türüdür. Hak sahibinin taşınmazdan yararlanması aktif bir şekilde olursa buna olumlu irtifak hakkı denir. Eğer hak sahibinin taşınmazdan yararlanması mülk sahibinin kullanmasına engel olacak şekilde ise buna olumsuz irtifak hakkı denir.
-
İrtifak Hakkı Nedir ?
-
İrtifak hakları sağladıklar yararlanma etkisine göre 3 başlık altında adlandırılır :
ÜST HAKKI
Hak sahibine, yüklü taşınmazın altında veya üstünde bir yapı inşa etme veya mevcut olan bir mülkü muhafaza etme ve bu mülkün mülkiyet hakkına sahip olma yetkisini sağlayan bir irtifak hakkıdır. Bazı belgelerde üst hakkı, inşaat hakkı olarak da adlandırılabilir. Üst hakkının kurulmasına ilişkin irtifak sözleşmesinin tapu sicil müdürlüğünde resmi senetle düzenlenmesi gereklidir. Üst hakkı tapu kütüğüne gayrimenkul olarak ayrı bir sayfaya kaydedilir. Üst hakkı bağımsız bir hak olarak en çok 100 yıl için kurulur. Şayet üst hakkı 30 yıl veya daha uzun süre için tanınırsa bu 'sürekli' olarak nitelendirilir. Mülk sahibi üst hakkını mirasçılarına devredebilir. Üst hakkının sona ermesi ile arazideki taşınmazlar, arazi sahibine kalır. Yetkili mahkemeler tarafından aksi kararlaştırılmadıkça, taşınmaz sahibi kendisine kalan yapılar için üst hakkı sahibine bedel ödemez.
KAYNAK İRTİFAKI
Herhangi bir doğal kaynağın ayrı bir mülkiyet olmayacağı, kaynakların mülk sahibine ait arazinin tamamlayıcı unsuru olduğu kanunlarca belirtilmiştir.
Türk Medeni Kanunu'nun 756'inci maddesinde şu bilgiler yer almaktadır :
''Kaynaklar, arazinin bütünleyici parçası olup, bunların mülkiyeti ancak kaynadıkları arazinin mülkiyeti ile birlikte kazanılabilir. Başkasının arazisinde bulunan kaynaklar üzerindeki hak, bir irtifak hakkı olarak tapu kütüğüne tescil ile kurulur. Yeraltı suları, kamu yararına ait sulardandır. Arza malik olmak, onun altındaki yeraltı sularına da malik olmak sonucunu doğurmaz. Arazi maliklerinin yeraltı sularından yararlanma biçimi ve ölçüsüne ilişkin özel kanun hükümleri saklıdır''
-
İrtifak Hakkı Nedir ?
-
Bu maddeye göre; arazinin sahibi olan malik, kaynağın da sahibi sayılmasına karşın, söz konusu arazideki kaynaktan başkalarının yararlanmasına izin verebiliyor. Bunun sağlanması için de kaynak irtifakı hakkı uygulaması geçerli oluyor.
GEÇİT İRTİFAKI
Geçit hakkı, taşınmazından genel yola çıkmak için yeterli bir yolu olmayan mülk sahibinin, tam bir bedel karşılığında komşularından birinin veya birkaçının taşınmazı üzerinden genel yola bağlantısını sağlayan bir irtifak hakkıdır. Geçit irtifakı uygulamasında genel yol; umumi, herkesin yararlanmaya hakkı olduğu yol olarak nitelendirilir. Geçit hakkı eşyaya yani taşınmaza bağlı bir hak olduğu için taşınmaza kim sahip olursa, geçit hakkı da ona ait olur. Yani geçit irtifakı hakkında mülk sahiplerinin yararı veya zararı değil, taşınmazların yararı ve zararı söz konusudur. Ayrıca geçit irtifakı hakkı daimidir. Yani şarta ve süreye bağlı olarak kararlaştırılması mümkün değildir.
-
İrtifak Hakkı Nedir ?