Konutta iade uygulaması şirketleri zorda bırakıyor

Konut satın alırken alıcılara tanınan iade hakkı, sektör içinde yavaş yavaş yeni bir sıkıntı kaynağına dönüşüyor. Yatırımcılar arasında özellikle yabancılarda iade oranının yüksek olduğuna dikkat çekilirken, inşaat firmaları arasında da iade hakkını istismar edenler olduğu belirtiliyor. Bazı firmalar, ‘Ben daha ucuza vereceğim’ teklifleriyle konut alanların aklını çelerek, satıştan cayılması ile diğer inşaat firmalarını zora sokuyor.

Konu hakkında görüş bildiren İNDER Başkanı Nazmi Durbakayım, “Pazardaki başka bir firma çok ucuz bir ürün çıkarıyor. Konut almış olan ise ‘bu daha ucuz, ona geçeyim' diye iade ediyor” dedi.

Sinpaş Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Çelik de “Projesini yarım bırakanlardan dolayı devlet bir düzenleme yapmak zorunda kaldı. Bu da doğru çalışan firmaların ayaklarına pranga vurulmasına neden oluyor” diye ekledi.

Gayrimenkul sektöründe ‘bir projenin satış gelirleri ile bir sonraki projenin finansmanını yaratmak’ şeklindeki model, iadeler nedeniyle tıkanıklığa uğruyor. Şirket yönetimlerine göre bu oranda iade, şirketlerin mali planlarını altüst oluyor. Bazı firmalar için ciddi sıkıntı haline dönüşen düzenleme nedeniyle iflas uyarısı yapılıyor. Sektör içerisinde uygulamanın değiştirilmesi istenirken öneri ise, vazgeçme halinde gündeme gelen cezai oranlar yükseltilsin, nedensiz vazgeçme olmasın şeklinde oldu.

Konuyu gündeme getiren Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Mithat Yenigün, “İadeler konusu ciddi sorun olmaya başladı” ifadelerini kullandı. Konudan en çok etkilenen konut üreticileri de iadelerin ciddi bir sorun oluşturmaya başladığının da altını çizdi.

2017'de Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile çerçevesi çizilen uygulama firmalar için soruna dönüşmeye başladı. Düzenleme ile alıcının ilk 3 ayda vazgeçmesi halinde, sözleşme bedelinin yüzde 2'sine kadar tazminat ödeme şartı getirilirken, tazminat oranı, 3-6 ay içinde vazgeçilmesi halinde yüzde 4, 6-12 ay arasında vazgeçilmesi halinde yüzde 6, 12-24 ay arasında vazgeçilmesi halinde yüzde 8 olarak belirlendi. Müteahhitlere de vazgeçene parasını 6 ayda ödeme zorunluluğu getirilirken, uygulama henüz bir yıldır yürürlükte olmasına karşın sektörü sıkıştırmaya başladı.

Yetkiler, en çok yabancı alıcıların iade ettiğini kaydetti. Bir yetkili, “Bin – bin 500 adete varan büyük ölçekli projelerin yapıldığı sektörde bir projede yüzde 7'leri bulan iadeler olabiliyor. Bu şirketlerin mali planlarını sarsıyor. İflasa kadar sürükleyebilir. En fazla yüzde 8 olan cayma bedeli oranı artırılmalı. Ayrıca bir neden şartı getirilmeli” şeklinde konuştu.

İNDER Başkanı Nazmi Durbakayım, “Cayma sektördeki rakipler arasında olumsuz bir tablo yaratıyor. Haklı bir nedenden caymanın önünün açık olmalı. Bir neden olması gerekir. Konut projelerinde bir program yapılıyor. Belli bir kısmı lansmanda, belli bir kısmı ilerleyen programa fiyatlandırma yapılarak satılır. Ancak şöyle durumlarda yaşanabiliyor. Bir firma lansmana çıktı, bu durumda rakip bir firma kapora verip satışı kapatıyor. Bu durumda firma program gereği satış fiyatlarını revize edecek. Öteki firma gelip iptalleri yaptığında ise firma çok zor duruma düşebiliyor. Ya da pazardaki başka bir firmanın bir şekilde çok ucuz bir ürün çıkarması halinde, diğer firmadan konut alan alıcılar cayma hakkını kullanarak diğer firmaya geçiyor. Bu bir firmanın batışına neden olacak kadar önemli. Dolayısıyla caymada en fazla yüzde 8'leri bulan oran caydırıcı değil. Vatandaş bankaya parasını yatırdığında vadesi gelmeden parayı bozdurduğunda belli bir bedel ödüyor. Bizim sektörde bu cayma bedellerinin günün koşullarına uygun hale getirilmesi gerekir. Piyasa koşulları iyiyken belki bu oran makul olabilir, ancak bütün sektörlerin nakit sıkıntısı yaşadığı bu dönemde burada bir önlem alınması gerekir. Firmalar bu durumda kendilerini korumak için belli stratejiler geliştiriyor. Ancak günün şartlarına göre cayma bedelinin değişmesi gerekir” dedi.

SİNPAŞ Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Çelik ise, “Sektörde yaşanan bu sorunların kaynağında piyasadaki müteahhit enflasyonu yatıyor. Sektöre sonrada girip projesini yarım bırakanlardan dolayı sektörde mağduriyetler var. Bundan dolayı devlet bir düzenleme yapmak zorunda kaldı. Bu da doğru çalışan firmaların ayaklarına pranga vurulmasına neden oluyor. Cayma hakkı da buna paralel olarak hayat geçen bir uygulama. Proje bitme aşamasını gelmiş, yatırımcı bütün projesini satmış ancak mevduat faizlerinin yükselmesinden dolayı, alıcı konuta yatırdığı parasını alıp gitmesi durumunda bu uygulama sektörü sıkıntıya sokacak. Caydığında en fazla ödeyeceği bedel ise yüzde 8. Bu bedel bir miktar daha artırılırsa yatırımcı korunmuş olur” şeklinde konuştu.